دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی

بررسی و شناسایی گسترش و توسعه ی پدیده ی قاچاق کالا از نظر جرم شناختی - قضایی و ارائه راهکار عملی

(مطالعه موردی:مرز بازرگان)
 
 
چکیده:
یکی از پدیده هایی که امروزه به عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی و حتی امنیتی امروز، در جوامع مختلف به خصوص در مناطق مرزی سبب شده است تا زمینه های مناسبی جهت ایجاد اشتغال سالم و پایدار ایجاد نگردد، سودآوری بالای قاچاق می باشد و ساکنین این مناطق جهت کسب درآمد بیشتر به فعالیت های غیر قانونی و قاچاق نظیر (کالا، مواد مخدر، اسلحه، سوخت و غیره) روی آورند. در این پایان نامه سعی شده است تا عوامل و متغیرهای مختلفی که بر گسترش و توسعه ی پدیده ی قاچاق در مرز بازرگان موثر می باشند مورد بررسی قرار بگیرد و با مرور نظریات ارائه شده در خصوص قاچاق و توجه به عوامل اثر گذار در گسترش پدیده ی قاچاق، در پایان به ارائه ی راهکار عملی جهت کاهش، کنترل و پیشگیری از پدیده ی قاچاق در شهر مرزی بازرگان خواهیم پرداخت.
 
 
 
واژگان کلیدی:

قاچاق

قاچاق کالا

قاچاق انسـان

 
 
 
مقدمه
قاچاق کالا هم اکنون ذهن بسیاری از مدیران کشور ما را به خود مشغول کرده و بسیاری از دستگاه ها را نیز درگیر کرده است. گستردگی مرزهای جغرافیایی در کنار همسایگانِ دارای نظام های تقریباً بی ثبات و نیز وجود مبادی مختلف و شیوه های متنوع قاچاق مقابله با آن را دشوار کرده است. این تحقیق مبتنی بر کارهای انجام شده دیگران در سازمان-های دولتی و نهادهای دانشگاهی و علمی در پی معرفی ابعاد این پدیده و ارائه جمع بندی خلاصه، اما کاملی از آن است. هدف غایی در این پژوهش آن است ،که علاوه بر توجه به یافته های علمی و با محک زدن کارهای انجام شده با این یافته ها از میان انبوه گفته های موجود مستدل ترین و غنی-ترین مباحث را سازماندهی کند و از درون آنها به نگرشی جدید از این پدیده برسد. در این صورت فرصت پرداختن اصولی تر به رفع قاچاق کالا برای همه نهادهای مسئول فراهم خواهد آمد.
 
 فقط در این صورت است که امکان بهره گیری از ظرفیت های موجود در نهادهای قانون گذار، برای اصلاح قوانین، در نهادهای اجرایی، برای اصلاح شیوه های مقابله و در نهادهای قضایی، برای ارتقای اثربخشی فراهم خواهد بود. در نهایت در این تحقیق، به این نتیجه مهم دست یافته ایم که نگرش موجود به قاچاق کالا باید تغییر کند و بجای مقابله با جریانی که در اوضاع فعلی با آسیب های فراوان همراه است، باید به هدایت آن در جهت بهره برداری از ظرفیت های تجاری و ترانزیتی پرداخت. هم اکنون بسیاری از سیاست های کلان اقتصادی، به مزیت سازی برای قاچاق کالا می انجامد و اقدامات نه چندان موثر مقابله با قاچاق ، خطر-پذیری آن را بی نهایت کاهش داده است. بنابراین اصلاح سیاست های کلان اقتصادی برای مزیت زدایی از قاچاق و نیز اصلاح و بهینه سازی نظام ها و روش ها برای افزایش خطر پذیری قاچاق کالا، از الزامات اساسی نگرش بلند مدت و جدید به پدیده قاچاق کالاست. پرهیز از برخورد با عوامل خرده پا و البته مقابله با موارد کلان و در مبادی اصلی، در کنار تقویت نظارت بر بازرگانی داخلی و نیز تقویت و تجهیز سازمان های اجرایی مانند گمرک و نیروی انتظامی و اقدامات قضایی ویژه برای مقابله با نقض کنندگان قانون، از جمله دیگر موارد اصلاحی لازم اند.
 
 
 
 
 
 
 
فهرست مطالب
 
مقدمه 1
الف) تعریف و بیان مسأله 2
ب) اهداف تحقیق 2
ج) سؤال های تحقیق 3
د) فرضیه های تحقیق 3
هـ) پیشینه ی تحقیق 3
و) روش تحقیق 5
ی) جامعه ی آماری 6
ط) نمونه ی آماری 6
م) ابزار گردآوری اطلاعات 6
ل) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 7
 

فصل اول: مفاهیم و کلیات مربوط با قاچاق کالا 8

1-1 مقدمه 9

1-2 مفاهیم قاچاق کالا 9

1-2-1 تعاریف قاچاق 9

1-2-2 معنای حقوقی قاچاق 11

1-2-3 اقتصاد زیر زمینی 13
1-2-4 تعریف گمرک 14
1-2-5 قلمرو گمرکی 14
1-2-6 مبادی رسمی و غیر رسمی 14
1-2-7 حقوق گمرکی 15
1-2-8 عوارض گمرکی 15
1-2-9 کالاهای ممنوع 15
1-2-10 ممنوعیت های کلی واردات و صادرات 16
1-2-11 انواع قاچاق 16
1-2-12 قاچاق صادراتی و قاچاق وارداتی 17
1-2-13 قاچاق گمرکی و قاچاق غیرگمرکی 17

1-3 عوامل موثر بر حجم قاچاق کالا در حالت کلی در تمامی مرزها 18

1-3-1 مالیات و عوارض گمرکی 18
1-3-2 بالا بودن میزان بیکاری 18
1-3-3 ارزانی برخی کالاها به سبب اعمال مقررات مربوط به یارانه 18
1-3-4 نظارت ارزی 19
1-3-5 افزایش دخالت دولت در بازار 19
1-4 تنوع کنونی قاچاق در مرز بازرگان 19
1-4-1 قاچاق صادراتی 19
1-4-1-1 قاچاق کالاهای یارانه ای 20
1-4-1-2 قاچاق سیگار به خارج 21
1-4-1-3 قاچاق سوخت 21
1-4-1-4 قاچاق انسان 22
1-4-2 قاچاق وارداتی در مرز بازرگان 23
1-4-2-1 پوشاک و منسوجات مهمترین و عمدهترین قاچاق واردانی از مرز بازرگان 23
1-4-2-2 لوازم آرایشی و بهداشتی 24
1-4-2-3چای 25
1-4-2-4 مواد غذایی 25
1-4-2-5 قاچاق دارو 26
1-5 نتیجه گیری 27
 

فصل دوم: مبادی و شیوه های قاچاق در مرز بازرگان 28

2-1مقدمه 29

2-2 تشریح مبادی عمده قاچاق کالا در بازرگان 33

2-2-1 محورهای ورودی کالای قاچاق 33
2-2-1-1 بازارچه مرزی 33

2-3 شیوه های قاچاق کالا در این مرز 35

2-3-1 شیوه های کالای قاچاق، هم واردات و هم صادرات را شامل میشود عبارتند از: 35
2-3-1-1 کالاهای همراه مسافر 35
2-4 نتیجه گیری 36

 

فصل سوم: عوامل غیر قضائی موثر بر قاچاق کالا در مرز بازرگان 38

3-1 مقدمه 39

3-2 عوامل موجدِ قاچاق کالا در مرز بازرگان 42

3-2-1 مطلوبیت نسبی کالاهای خارجی 42
3-2-1-1 زیبایی و نوآوری در طرح و رنگ تولیدات 43
3-2-1-2 کیفیت کالاها 43
3-2-1-3 قیمت در کنار کیفیت 44
3-2-2 تعرفه ها 44
3-2-3 قوانین بازرگانی 45
3-2-4 تشریفات بازرگانی 47
3-2-5 طولانی بودن فرایند واردات رسمی 48
3-3 عوامل تشدید کننده ی قاچاق کالا در مرز بازرگان 48
3-3-1 فرهنگ فرار مالیاتی 48
3-3-2 میزان بیکاری 49
3-3-3 پایین بودن ریسک قاچاق کالا 49
3-3-3-1 گستردگی مرزها و برخی ناهماهنگی ها در نظارت بر آن 50
3-3-3-2 امکان قاچاق از همه نواحی مرزی 50
3-3-4 گستردگی مرز زمینی 51
3-3-5 کوتاهی مسیر قاچاق زمینی 51
3-3-6 سهل انگاری نیروهای نظامی و انتظامی کشور همسایه 51

3-4 عوامل خاص منطقه ای قاچاق در مرز بازرگان 52

3-4-1 موقعیت جغرافیایی بازرگان 52
3-4-2 تشابهات فرهنگی با کشور همسایه 53
3-4-3 کمبود شغل و بیکاری در شهر مرزی بازرگان 53
3-4-4 فقر فرهنگی وسلطه ی فرهنگ عشیرهای 53
3-4-5 حاکمیت فرهنگ مصرف 54
3-5 جمع بندی کلی 55
3-6 نتیجه گیری 56
 

فصل چهارم: عوامل تقیینی و اداری و قضایی موثر بر قاچاق کالا در مرز بازرگان 58

4-1 مقدمه 59
4-2 آسیب شناسی قوانین و مقررات تجاری 60
4-2-1 نبود تعریفی جامع و مانع از قاچاق کالا 60
4-2-2 ناهماهنگی در تدوین مقررات 61
4-2-3 وجود راه گریز قانونی برای قاچاقچیان 61
4-3 آسیب شناسی نظارت گمرکی 63
4-3-1 ضعف در امکانات نیرویی و تجهیزات 63
4-3-2 مشکلات گمرک در مبادی ورود زمینی 64
4-3-3 سلب اختیار از گمرک برای فروش کالاهای ضبط شده قاچاق 65
4-3-4 مشکلات موجود در خصوص افزایش ترانزیت خارجی 65
4-3-5 ناهماهنگی با کشور همسایه 65
4-3-6  نبود نظارت بر کالاهای ورود موقت و ترانزیتی 66
4-4 آسیب شناسی نظارت انتظامی 66
4-4-1 نیروی انتظامی و قاچاق کالا 66
4-5 آسیب شناسی برخورد قضایی 67
4-5-1 مشکلات موجود در محاکم 67
4-5-2 اختلاف آرای قضایی 69
4-5-3 ضعف در برخورد قضایی 70
4-6 دیگر موارد آسیب شناسی 72
4-6-1 ناهماهنگی فعالیت های مبارزه با قاچاق کالا 72
4-6-2 ضعف در برخورد تشکیلاتی و منسجم 73
4-6-3 وابستگی معیشتی بیشتر عاملان قاچاق کالا 73
4-6-4 سلامت عمل نیروهای درگیر 74
4-7 نتیجه گیری 74
 
فصل پنجم: یافته های تحقیق 78
5-1 آماره های توصیفی تحقیق 79
5-2 آماره های استنباطی تحقیق (آزمون فرضیه های تحقیق) 86
5-3 نتیجه گیری 88

 

فصل ششم: راهکارها و پیشنهادهای مقابله با قاچاق کالا 91

6-1 مقدمه 92

6-2 اقداماتی که بایستی برای مقابله با قاچاق کالا در مرز بازرگان صورت بگیرد 94

6-2-1 طرح نظارت بر ترانزیت 94
6-2-2 توجه به وضعیت معیشتی مرزبانان و شناسایی نیازهای آنان 94
6-2-3 تشکیل شعبه ویژه قضایی 94
6-2-4 تسهیل واردات از مجاری رسمی 94
6-2-5 شناخت مزیت های منطقه برای  افزایش رقابت پذیری 95
6-2-6 کمک به بخش کشاورزی 95
6-2-7  ایجاد فرصت های جدید شغلی 96
6-2-8  فناوری اطلاعات 96
6-2-9 مقررات زدایی 97
6-2-10 شفاف سازی قیمت ها و تغییر روش در پرداخت یارانه ها 98
6-2-11 حذف انحصارها و فراهم آوردن محیط رقابتی در شهر مرزی بازرگان 99
6-2-12 توجه و نظارت کافی بر فعالیت بازارچه  مرزی 99
6-2-13 نظارت کافی بر امور گمرکی 99
6-2-14 اقدامات مرتبط با امور انتظامی 100
6-2-14-1 ایجاد هماهنگی 101
6-2-15 نظارت بر ارز و کالای همراه مسافر 102
 
6-3 پیشنهادهای راهبردی 112
6-3-1 تقویت نقاط قوت مرز در مقابله با قاچاق 118
6-3-2 از بین بردن نقاط ضعف در مقابله با قاچاق 120
6-4 فرصت های منطقه در مقابله با قاچاق 124
6-5 تهدیدهای منطقه در مقابله با قاچاق 124
6-6 راهبردهای برخواسته از قوت ها و فرصت ها 113
6-7 راهبردهای برخواسته از ضعف ها و فرصت ها 140
6-8  راهبردهای برخواسته از قوت ها و تهدیدها 145
6-9  راهبردهای برخواسته از ضعف ها و تهدیدها 150
6-10 پیشنهادهای برخواسته از پژوهش و تحقیق 159
6-11 نتیجه گیری 165
منابع و مأخذ
Abstract
 
 
فهرست جداول
جدول (1-1) انواع فعالیت های زیر زمینی 13
جدول (1-2) انواع فعالیت های زیر زمینی 13
نمودار (5 ـ 2) میزان تأثیر عوامل رفتاری کارمندان گمرک بر قاچاق کالا از مرز بازرگان 80
جدول (5-1) ضریب همبستگی پیرسون (مهمترین عوامل قاچاق کالا) 87
جدول (5-2) ضریب همبستگی پیرسون (ناکارآمدی احکام قضایی و کیفری) 87